Als ik vrijkom
Als ik vrijkom
ga ik iemand vragen
mij aan te raken
heel voorzichtig graag
en langzaam
raak me aan
ik wil
weer leren
hoe het leven voelt
ik ben zeven jaar
door niemand aangeraakt
zeven jaar lang
zonder aanraking
en ik weet nu
wat ‘onaanraakbare’
betekent…
Fragment uit een gedicht van Hugh Lewin.
Hij zat onder het apartheidsbewind zeven jaar gevangen in Zuid-Afrika.
Hij schreef dit gedicht toen een medegevangene op zijn celdeur bonsde en riep:
“Schrijf op wat we doormaken”
Succesverhalen
In de afgelopen jaren hebben de brieven die tijdens Write for Rights(schrijfmarathon) en andere schrijfacties werden geschreven veel succes gehad. Uit bovenstaand gedicht blijkt hoe belangrijk de acties van Amnesty zijn.
Hieronder lees je enkele succesverhalen. En dit is nog maar een kleine greep.
22.10.2024
Afghanistan: onderwijsactivisten vrijgelaten
Na maanden van willekeurige detentie zijn de onderwijsactivisten Ahmad Fahim Azimi en Seddiqullah Afghan vrijgelaten.
Azimi (links op foto) en Afghan werken voor de onderwijsorganisatie Fekre Behtar. De twee onderwijsactivisten werden op 17 oktober 2023 willekeurig gearresteerd in hun kantoor in de Afghaanse hoofdstad Kabul. Ze werden ervan beschuldigd de de facto Taliban-autoriteiten tegen te werken. 72 dagen werden ze vastgehouden voor ondervraging. Vervolgens werden ze op 27 december 2023 berecht en naar de gevangenis van Pul-e-Charkhi gestuurd. Hier werden ze gemarteld en op andere manieren mishandeld. Ze mochten slechts af en toe familiebezoek ontvangen. Ook kregen ze geen toegang tot juridische ondersteuning en medische zorg.
Gebrek aan bewijs
Seddiqullah Afghan werd op 9 april 2024 vrijgelaten in het kader van een gratieverlening aan gevangenen. Nadat Azimi de uitspraak van de rechtbank op 1 april 2024 verwierp, werd zijn zaak onderworpen aan verder onderzoek door de rechtbank voor openbare veiligheid van Kabul. Het onderzoek in zijn zaak werd ten onrechte vertraagd en er werd geen uitspraak gedaan. Uiteindelijk werd hij op 26 september 2024 vrijgelaten omdat er geen bewijs tegen hem was.
Aanhoudende druk op de Taliban
Vanaf februari 2024 voerde Amnesty International op verschillende manieren campagne voor de vrijlating van de onderwijsactivisten. Dit omvatte individuele en groepsbrieven aan de de facto Taliban-autoriteiten en campagnes op sociale media. Familieleden van de twee mannen gaven Amnesty regelmatig updates over gevangenisbezoeken. Ze geven aan dat de vrijlating van Azimi en Afghan niet mogelijk zou zijn geweest zonder de aanhoudende druk op de Taliban die Amnesty’s campagne creëerde. We bedanken iedereen die heeft geholpen om Azimi en Afghan vrij te krijgen.
27.09.2024
Juridische procedure tegen Taliban is welkome stap
Nederland, Duitsland, Australië en Canada starten een juridische procedure die kan leiden tot een zaak tegen Afghanistan bij het Internationaal Gerechtshof wegens schendingen van het VN-Vrouwenverdrag. Dit kondigden de vier landen aan tijdens de Algemene Vergadering van de VN.
‘Amnesty International verwelkomt alle stappen van staten om de Taliban volgens het internationaal recht ter verantwoording te roepen voor de wijdverspreide en geïnstitutionaliseerde schendingen van de mensenrechten van vrouwen en meisjes,’ zegt Agnès Callamard, secretaris-generaal van Amnesty International. ‘Die komen hoogstwaarschijnlijk neer op gendervervolging, wat een misdaad tegen de menselijkheid is. De Taliban hebben het leven voor Afghaanse vrouwen en meisjes ondraaglijk gemaakt. Ze weren hen uit alle levenssferen en hebben hun hun rechten en waardigheid systematisch ontnomen.’
Schendingen uit heden en verleden
De internationale gemeenschap moet volgens Amnesty International alle mogelijkheden aangrijpen om een einde te maken aan de voortdurende mensenrechtenschendingen in Afghanistan, onder andere via het Internationaal Gerechtshof.
Callamard: ‘Dit is een essentiële stap om gerechtigheid te krijgen voor schendingen van het VN-verdrag inzake de uitbanning van alle vormen van discriminatie van vrouwen. Dat moet worden aangevuld met andere inspanningen om de Taliban verantwoording te laten afleggen voor alle schendingen uit heden en verleden. Hieronder vallen alle wreedheden tegen vrouwen en meisjes die de Taliban en andere statelijke en niet-statelijke actoren hebben begaan in de afgelopen 40 jaar.’
Bescherming voor vluchtelingen
Callamard: ‘Dit welkome juridische initiatief moet staten er ook aan herinneren dat ze de verantwoordelijkheid hebben om internationale bescherming te bieden aan iedereen die op de vlucht is voor systematische discriminatie en onderdrukking in Afghanistan.’
19.08.2024
Burundi: Floriane Irangabiye vrij!
Floriane Irangabiye, een journalist uit Burundi, is op 16 augustus eindelijk uit de gevangenis vrijgelaten. Amnesty International verwelkomt dit nieuws, maar is van mening dat zij al veel eerder vrijgelaten had moeten worden.
‘We zijn blij met het nieuws over de vrijlating van Floriane Irangabiye, maar ze had geen enkele nacht achter de tralies moeten doorbrengen voor het uitoefenen van haar mensenrechten’, zegt Sarah Jackson van Amnesty International.
‘We zijn verheugd en opgelucht dat ze na twee lange jaren in de gevangenis met haar familie is herenigd.’
In 2025 staan parlementaire en lokale verkiezingen gepland in Burundi, en Amnesty International roept de regering van het land op om onmiddellijke en effectieve actie te nemen om de onderdrukking van het maatschappelijke middenveld te stoppen. Dat geldt vooral voor het gebruik van aanklachten op het gebied van de veiligheid die worden gebruikt om journalisten en mensenrechtenverdedigers het stilzwijgen op te leggen. De autoriteiten van Burundi moeten de nationale en internationale verplichtingen van het land naleven en de mensenrechten van iedereen in het land waarborgen.
Achtergrond
Op 30 augustus 2022 werd Floriane Irangabiye in Bujumbura gearresteerd tijdens een bezoek vanuit Rwanda, waar ze woonde. Op 2 januari 2023 werd ze tot 10 jaar gevangenisstraf veroordeeld voor ‘het ondermijnen van de integriteit van het nationale territorium’. Ze werd veroordeeld na een oneerlijk rechtszaak waarbij de aanklagers afgingen op commentaar dat ze had gegeven tijdens een radio-uitzending van Radio Igicaniro, een online platform in ballingschap, waarbij Irangabiye en andere gasten kritisch waren over de regering van Burundi.
De aanklager produceerde geen enkel bewijs voor het feit dat zij zou hebben opgeroepen tot geweld om de regering omver te werpen. Floriane Irangabiye ging in beroep tegen haar veroordeling maar dit werd twee keer afgewezen door de rechtbank. Op 14 augustus 2024 ondertekende president Evariste Ndayishimiye een verordening om haar een volledig pardon te verstrekken. Op 15 augustus 2024 werd dit openbaar gemaakt en in de avond van 16 augustus 2024 werd Floriane Irangabiye uit de gevangenis vrijgelaten.
16.04.2024
Burkina Faso:
Mensenrechtenverdediger Daouda Diallo vrijgelaten
In Burkina Faso is Daouda Diallo vrijgelaten. De mensenrechtenverdediger werd op 1 december 2023 ontvoerd en in het leger gedwongen.
Daouda Diallo werd ontvoerd door veiligheidstroepen in burgerkleding. Dit gebeurde toen hij zijn paspoort aan het vernieuwen was bij het paspoortkantoor in Ouagadougou, de hoofdstad van het land. Hij werd naar een onbekende locatie gebracht. Drie dagen later circuleerde er een foto van hem op sociale media waarop hij militaire kleding en een wapen droeg.
Gedwongen verdwijning
De regering legde Diallo en verschillende andere mensen die werken voor maatschappelijke organisaties en de media in november al de dienstplicht op. Diallo was daar echter niet van op de hoogte gebracht.
Tijdens de drie maanden dat Diallo in dienst was, heeft de regering nooit medegedeeld waar hij was. Dit komt volgens het internationaal recht neer op een gedwongen verdwijning. De nationale autoriteiten gebruiken vaker de dienstplicht om leden van maatschappelijke organisaties en mensenrechtenactivisten die openlijk kritiek uiten op de regering te bestraffen en het zwijgen op te leggen. Naast Diallo werden in november onder anderen activisten, journalisten en vakbondsmensen opgeroepen.
Een licht in de eenzaamheid
In Nederland kwamen 13.537 mensen voor Diallo in actie. Na zijn vrijlating bedankte Diallo Amnesty en haar activisten:
‘Ik wil graag Amnesty International en iedereen die voor mijn vrijlating heeft gepleit bedanken. Deze oproepen waren een licht in de eenzaamheid van mijn beproeving en herinnerden me eraan dat ik niet alleen was. Laten we ons blijven inzetten om de principes van rechtvaardigheid, gelijkheid en waardigheid voor iedereen te verdedigen. Vandaag ben ik blij om na deze 3 maanden weer thuis te zijn bij mijn familie, mijn kameraden en mijn collega’s. Ik kijk ernaar uit om te genieten van de momenten die ons zijn ontnomen.’
14.03.2024
Indiase mensenrechtenverdediger Saibaba eindelijk vrijgesproken
Na meer dan 7 jaar gevangenschap is Gokarakonda Naga Saibaba, voormalig professor van de Universiteit van Delhi, eindelijk vrijgesproken. Saibaba was tot levenslang veroordeeld omdat hij banden zou hebben met verboden maoïstische organisaties. Dat was slechts een excuus om hem op te sluiten vanwege zijn activisme.
‘Saibaba had nooit in de gevangenis mogen zitten. De Indiase autoriteiten hebben hem opgepakt omdat hij zich uitsprak tegen het geweld en de discriminatie waar de Dalit- en inheemse gemeenschappen in India mee te maken hebben’ reageert Aakar Patel van Amnesty International.
Eerdere vrijspraak vernietigd In maart 2017 werd Saibaba tot levenslang veroordeeld op grond van de Unlawful Activities Prevention Act (UAPA). Vijf jaar later sprak het Hooggerechtshof van Bombay hem vrij. Maar de nationale Hoge Raad vernietigde die vrijspraak en verwees de zaak terug naar het lokale Hooggerechtshof voor een nieuwe hoorzitting. Dat Hof sprak Saibaba dus op 5 maart 2024 vrij.
Ernstige gezondheidsproblemen Saibaba heeft een handicap als gevolg van polio. Ook heeft hij andere ernstige gezondheidsproblemen, waaronder een hartaandoening. Zijn gezondheid is ernstig verslechterd door de omstandigheden in de gevangenis en een gebrek aan toegang tot adequate medische zorg. Hij heeft twee keer corona opgelopen in de gevangenis.
In juni 2022 riepen Amnesty International en zes andere internationale mensenrechtengroeperingen in een gezamenlijke verklaring op tot de onmiddellijke vrijlating van Saibaba.
Misbruik antiterreurwet Amnesty International legde vast hoe de Indiase autoriteiten routinematig de antiterreurwet UAPA gebruiken als instrument om activisten die kritisch tegenover de autoriteiten staan te intimideren, lastig te vallen en anderszins te treffen.
Oproep Amnesty International Amnesty roept de Indiase autoriteiten op hun internationale mensenrechtenverplichtingen na te komen door een veilige en ondersteunende omgeving te bieden waarin mensenrechtenverdedigers en activisten hun werk kunnen doen zonder angst voor represailles.
Ook dringen we er bij de Indiase autoriteiten op aan alle andere mensenrechtenverdedigers en activisten vrij te laten die nog steeds willekeurig worden vastgehouden, enkel en alleen omdat ze vreedzaam hun recht op vrijheid van meningsuiting uitoefenen en onbevreesd opkomen voor de rechten van gemarginaliseerden.
15 februari 2024
Activist Gabriel Blanco stuurt ‘broederlijke knuffel’ na vrijlating
Guillermo Zárraga en Gabriel Blanco uit Venezuela zijn eindelijk herenigd met hun families. De twee mannen die opkwamen voor arbeidsrechten in hun land zaten jarenlang onterecht in de gevangenis. Op 20 december 2023 werden ze om onduidelijke redenen vrijgelaten. Wel moeten ze zich nog aan een aantal voorschriften houden.
Guillermo Zárraga en Gabriel Blanco zaten allebei waarschijnlijk vanwege hun activisme vast. Zárraga werkte als ingenieur en vakbondsleider in de olie-industrie. Volgens de autoriteiten zou hij de CIA helpen de olie-industrie in Venezuela te saboteren. Hiervoor was helemaal geen bewijs. Toch werd hij vervolgd voor spionage. In 2020 werd hij opgesloten. Door de slechte omstandigheden in de gevangenis ging het slecht met zijn gezondheid.
Gabriel Blanco was arbeidsrechtenactivist en hulpverlener. In 2020 werd hij opgepakt. Een jaar later werd hij veroordeeld tot 16 jaar cel voor ‘criminele samenzwering’. Hij zou in een WhatsApp-groep plannen hebben gedeeld om Venezuela’s onafhankelijkheidsdag te saboteren. Ook daarvoor was geen bewijs.
Broederlijke knuffel Gabriel Blanco stuurde na zijn vrijlating deze dankwoorden naar Amnesty International: ‘Mijn boodschap is voor alle mensenrechtenverdedigers, voor jullie geweldige werk. Ik stuur jullie mijn voortdurende dankbaarheid voor alle acties die jullie op dit moment uitvoeren. En in het bijzonder aan alle Amnesty-activisten en iedereen die betrokken is bij Amnesty International, in Venezuela en de hele wereld. Jullie campagnes helpen om de mensenrechtenschendingen in Venezuela en de rest van de wereld zichtbaar te maken. Ik ben echt heel dankbaar en stuur jullie allemaal een dikke broederlijke knuffel.’
Amnesty-vrijwilligers van over de hele wereld schreven namelijk brieven voor zijn vrijlating en die van Zárraga. Waarom de twee mannen zijn vrijgelaten, is onduidelijk. Het lijkt erop dat de autoriteiten af en toe wat gevangenen uitkiezen om onder voorwaarden vrij te laten als hen dat zo uitkomt. Toch hebben we ook reden om aan te nemen dat Amnesty’s acties aankomen bij de machthebbers in Venezuela en dat degenen voor wie we actie voeren daar profijt van hebben. We horen vaak van voormalige gevangenen dat nieuws over Amnesty’s acties via sociale media doordringt in gevangenissen en enorm wordt gewaardeerd door de gedetineerden.
Aan hun vrijlating zijn wel een aantal voorwaarden verbonden. Zo moeten ze zich om de zoveel tijd melden bij een lokale rechtbank.
14.11.2023
In Afghanistan is onderwijsactivist vrijgelaten
Amnesty International is verheugd dat in Afghanistan activist Matiullah Wesa is vrijgelaten. De Taliban arresteerden hem op 27 maart 2023.
Wesa zette zich in voor onderwijs, in het bijzonder voor meisjes, in afgelegen gebieden in Afghanistan. Hij bezocht die gebieden met zijn mobiele school. Na zijn vrijlating bedankte Wesa zijn vrienden voor hun steun en beloofde hij zijn werk voort te zetten. ‘Onze hoop en doelen zullen niet veranderen, noch worden verbroken, we zullen doorgaan met onze liefdadigheidsdiensten’, twitterde hij.
Matiullah Wesa richtte de vrijwilligersorganisatie PenPath op om onderwijs te geven aan meisjes op het platteland en afgelegen gebieden. PenPath verstrekte ook lesboeken en doorkruiste met een mobiele school het land. Wesa zette meer dan veertig scholen op. Volgens de Taliban waren dit illegale activiteiten omdat meisjes in Afghanistan na de basisschool geen onderwijs meer mogen volgen. Veel van de 3.000 vrijwilligers die voor de Wesa’s onderwijsorganisatie werkten, doken onder uit angst om ook te worden opgepakt.
Steun van religieuze en stamleiders
Tegen Trouw zei Wesa in december 2022 in een interview: ‘Veel van onze scholen zijn bij mensen thuis en in kleine dorpen. We zijn voortdurend in contact met de religieuze leiders en stamleiders in die dorpen. Veel van hen zijn het ook niet eens met het sluiten van middelbare scholen en universiteiten voor vrouwen en meisjes. Daarom kunnen we, met hun steun, doorgaan.’
Protest tegen schoolverbod voor meisjes
Op 15 augustus 2021 namen de Taliban de macht over in Afghanistan en kwam er een verbod op onderwijs voor vrouwen op middelbare scholen en later op universiteiten. In reactie hierop leidde Wesa openbare campagnes en bijeenkomsten waar werd geëist dat de Taliban de onderwijsinstellingen voor meisjes en vrouwen in Afghanistan heropenden. Na zijn arrestatie reisden gemeenschapsoudsten uit heel Afghanistan voor een ontmoeting met de Taliban om de vrijlating van Wesa te vragen.
06.10.2023
Nobelprijs voor gevangengezette Iraanse activist Mohammadi
De Iraanse mensenrechtenverdediger Narges Mohammadi heeft de Nobelprijs voor de Vrede 2023 gekregen. De kans dat ze de prijs zelf in ontvangst kan nemen is klein: Mohammadi zit een lange gevangenisstraf uit in de beruchte Evin-gevangenis in de Iraanse hoofdstad Teheran. Comitévoorzitter Berit Reiss-Andersen begon de bekendmaking met de woorden ‘Vrouw, Leven, Vrijheid’. Dat is de slogan van de Iraanse protesten die een jaar geleden uitbraken na de dood van Jina/Mahsa Amini. Die drie woorden zijn volgens Reiss-Andersen tekenend voor haar inspanningen voor het respecteren van de mensenrechten in Iran.
Prominente mensenrechtenverdediger De 51-jarige Mohammadi is een vooraanstaande activist die al eerder gevangenzat vanwege haar vreedzame inzet voor de mensenrechten. Ze is gemarteld, kreeg, doodsbedreigingen en medische zorg werd haar onthouden. Ook mag ze haar twee kinderen niet zien. In oktober 2020 kwam ze vervroegd vrij nadat ze in 2016 tot 16 jaar cel was veroordeeld. Ze kreeg die straf onder meer omdat ze actievoerde tegen de doodstraf en voor haar deelname aan vreedzame protesten tegen zuuraanvallen op vrouwen.
Telkens opnieuw opgepakt Ze kon maar kort van haar vrijheid genieten, want in juni 2021 werd ze opnieuw veroordeeld. Deze keer kreeg ze 2,5 jaar gevangenisstraf, 80 zweepslagen en boetes opgelegd. Die straf kreeg ze alleen omdat ze op vreedzame wijze gebruikmaakte van haar recht op vrijheid van meningsuiting en vergadering. In januari 2022 werd Mohammadi opnieuw veroordeeld. Ze kreeg volgens Taghi Rahmani, haar echtgenoot die in Parijs woont, een straf van 8 jaar cel en 70 zweepslagen.
Ook in gevangenis activistisch In een zeldzaam telefonisch interview met de New York Times eerder dit jaar zei ze: ‘Hoe meer ze mij straffen, hoe meer ze van mij afnemen, hoe vastberadener ik word om te vechten totdat we democratie en vrijheid bereiken en niets minder.’ Zelfs vanuit de gevangenis uit Narges Mohammadi kritiek op de Iraanse regering. Ze organiseerde protesten en sit-ins nadat Iraniërs in opstand kwamen na de dood in detentie van Jina/Mahsa Amini in september 2022. Zij was opgepakt omdat ze de verplichte hoofddoek verkeerd zou hebben gedragen.
Amnesty’s oproep Amnesty International kwam meermaals in actie om de Iraanse autoriteiten op te roepen Narges Mohammadi vrij te laten. Amnesty roept de internationale gemeenschap opnieuw op om zich in te spannen voor de onmiddellijke en onvoorwaardelijke vrijlating van Narges Mohammadi. Dat geldt ook voor alle andere vrouwen en mannen die ten onrechte gevangen zijn gezet, simpelweg omdat ze op vreedzame wijze hun mensenrechten uitoefenen, ook in de nasleep van de ‘Vrouw, Leven, Vrijheid’- protesten van 2022.
Jemen: zes Bahais vrijgelaten
In Jemen zijn na internationale druk zes gevangengenomen leden van de Bahai-minderheid vrijgelaten: een man en drie vrouwen in juni en twee mannen in juli. Volgens het Bahai International Committee is dat te danken aan de aanhoudende internationale druk, waaronder van Amnesty International.
Op 25 mei 2023 bestormden gewapende Houthi-troepen een vreedzame bijeenkomst van Bahais in Sanaa, de hoofdstad van Jemen. Ze pakten zeventien mensen met geweld op, onder wie vijf vrouwen. Bahais zijn een religieuze minderheid in Jemen die door de Houthi-autoriteiten zwaar worden gediscrimineerd. Het risico op marteling is dan ook groot voor de gevangenen. Ook zouden ze kunnen worden gedwongen valse bekentenissen af te leggen, waarna ze mogelijk de doodstraf kunnen krijgen.
Vrijlating stemt hoopvol
Onder internationale druk zijn inmiddels zes mensen vrijgelaten. Elf mensen, negen mannen en twee vrouwen, blijven echter in hechtenis en hun verblijfplaats blijft onbekend. Ze lopen het risico op verdere schendingen van hun rechten door de Houthi-autoriteiten, waaronder marteling en andere vormen van mishandeling of zelfs de dood. Ze moeten onmiddellijk en onvoorwaardelijk worden vrijgelaten. Amnesty International zal met een petitie de druk op blijven voeren op de Houti-autoriteiten.
Bahais al langer doelwit
Sinds 2015 documenteert Amnesty International de situatie van leden van de Bahai-gemeenschap in Jemen die worden vastgehouden door de feitelijke Houthi-autoriteiten. Ze worden onderworpen aan gedwongen verdwijning, marteling, en incommunicado gevangenschap waarbij geen enkel contact met de buitenwereld mogelijk is en de gevangenen een grote kans lopen om te worden gemarteld.
Achtergrond
In Jemen woedt sinds 2015 een burgeroorlog. De overheid, gesteund door een door Saudi-Arabië geleide coalitie, strijdt tegen sjiitische Houthi-rebellen en diverse extremistische partijen. De Houthi’s zijn bondgenoten van de sjiitische beweging Hezbollah en Iran en streven naar meer autonomie in het noorden van Jemen waar ze lang de macht hadden.
Alle partijen bij het gewapende conflict in Jemen, inclusief de Houthi-troepen, de internationaal erkende regering, de Southern Transitional Council, de door Saudi-Arabië geleide coalitie en de door de Verenigde Arabische Emiraten gesteunde Jemenitische strijdkrachten maken zich schuldig aan misdrijven onder internationaal recht en mensenrechtenschendingen. Het gaat onder meer om opzettelijke moorden, willekeurige detenties, gedwongen verdwijningen, marteling en andere vormen van mishandeling, en oneerlijke processen.
In april 2023 vond een diplomatieke toenadering plaats en herstelden aartsrivalen Saudi-Arabië en Iran onder leiding van China de banden. Ook spraken de landen over het beëindigen van de strijd in Jemen. Saudi-Arabië en Iran gebruiken Jemen om hun onderlinge rivaliteit uit te vechten in een wrede oorlog. De toenadering tussen Iran en Saudi-Arabië kan bepalend zijn voor de toekomst van Jemen.
Lees nog meer goed nieuws over acties van Amnesty International.
